Ga voor alle informatie* over het Petanque Toernooi 2022 naar deze pagina!
* Inschrijven, speelschema(s) etc.


Het edele spel der tuinspelen

Door Marianne Jeuken (tuin 18) – Lente 2017

Aanleg van de huidige boulesbaan, in 2010.

Sinds jaar en dag wordt er op Buitenzorg, op zondagmiddag Jeu de boules gespeeld. Je kunt hier echt wel spreken van een traditie. De Jeu de boulesbaan lag vroeger achter de oude, tijdelijke kantine. In het ontwerp van Tuin Nul hield tuinontwerper / voorzitter Gerrit reeds rekening met de aanleg van een Jeu de boulesbaan.

Toen het aloude verenigingsgebouw en huidige clubhuis was gerenoveerd, hebben Gerrit en Frank (tuin 7) het initiatief genomen de traditie weer te hervatten.
Het spel heeft dus tijdens de verbouwing van Tuin Nul een paar jaar stilgelegen, maar na de aanleg van de nieuwe speelbaan is er een vaste groep mensen die de traditie weer heeft voortgezet. Ondanks barre weersomstandigheden wordt er gewoon doorgespeeld. Oók in de winter, onder de voorwaarde dat het niet heeft gesneeuwd.

Schoolbord

Alhoewel de baan niet overal egaal is, doet dat de pret niet drukken. Er is altijd wel een hark aanwezig om de baan bij te stellen. Een oud schoolbord dient om de scores op te schrijven door de aangewezen spelleider. Naast je eigen setje ballen, kan er ook gespeeld worden met de reserveballen die aanwezig zijn.
Het doel is je bal zo dicht mogelijk bij de ‘cochonnet’ (biggetje) te werpen. De cochonnet is een klein balletje dat als een soort doel wordt beschouwd. Er kan individueel worden gespeeld of in teams. Iedereen kan meedoen, jong en oud. Als er genoeg animo is worden er ook toernooien georganiseerd met een echte beker.

Grieken en Romeinen
Een aantal veelspelende boulers van Buitenzorg.

Jeu de boules is de Franse verzamelnaam voor balspelen die in Italië Boccia heten, in Engeland Bowls, in België Krullebollen en in Duitsland Boule-Spiel.
Reeds in de Griekse tijd werd geoefend in het gooien met ijzeren ballen. De Romeinen breidden dit uit met de but (doel, richtpunt, mikpunt) en dat werd de grondlaag van het jeu de boules spel. De Romeinen verspreidden het spel over geheel Europa en vooral in het westelijke deel van Europa (het vroegere Gallië) is het nog steeds een volkssport. Na de Middeleeuwen werd het spel echter minder populair en werd het voornamelijk nog in de Provence gespeeld. Na de tweede wereldoorlog won het spel weer aan populariteit en waaide het over vanuit Frankrijk (waar een echte ‘boule-cultuur’ heerst) naar de rest van Europa evenals Amerika.

Oude Franse mannetjes

Als kind heb ik met mijn ouders veel door Frankrijk gereisd en op ieder stads- of dorpsplein zag ik vooral oude mannetjes dit spel spelen. Dat verbaasde me; er kwam geen vrouw aan te pas! Een verklaring zou kunnen liggen in de oorsprong van het spel petanque. Petanque is afgeleid van pïeds tanques wat “de voeten gebonden bij elkaar” betekent.

Parijs, ca. 1910: op een binnenplaats achter de Boulevard Saint-Martin, poseren jeu de boulers voor de fotograaf.
De huidige vorm ontstond in 1907 in La Ciotat nabij Marseille. Ten behoeve van een oude man, Jules Lenoir, die door reumatiek geen aanloop meer kon nemen, werden de spelregels aangepast. De werper moest op zijn plaats blijven, en dat werd afgedwongen door een cirkel rond hem heen te trekken. Petanque heeft daardoor de reputatie van ‘oudemannensport’ gekregen. Gelukkig zijn de tijden veranderd. Er zijn op Buitenzorg zelfs meerdere vrouwen die meespelen en ook toernooien hebben gewonnen.

Nederland

Als we in Nederland over jeu de boules praten, bedoelen we eigenlijk petanque. Daarvan is de meeste voorkomende spelvariant van het jeu de boules spel afgeleid. Petanque kan individueel (tête-à-tête) worden gespeeld maar ook in teams van twee spelers (doubletten) of drie spelers (tripletten). De triplettenvorm wordt internationaal als de belangrijkste variant beschouwd.
Rond het begin van de jaren zeventig, besloot een aantal studenten in Amsterdam, niet een club, maar een bond op te richten. Dit is de NJBB (Nederlandse Jeu de Boules Bond) geworden: een zeer actieve organisatie met verschillende afdelingen. Ze organiseren wedstrijden en zelfs wereldkampioenschappen.

Heb ik jullie enthousiast kunnen maken? Kom dan eens vrijblijvend kijken of meespelen op zondagmiddag rond 15.00 uur. De reserveballen liggen al klaar voor je. En natuurlijk kun je voor meer informatie kijken op: www.njbb.nl.

Spelregels

Een speciale en invloedrijke spelregel op Buitenzorg is dat er ook gebruik mag worden gemaakt van de zijkanten van de baan. Spelen via of ketsen tegen de ietwat opstaande randen aan de zijkant maakt het dan enigszins vergelijkbaar met biljart.

Spelregels kort uitgelegd